تاریخچه کمانچه به دوره‌های قدیمی از تاریخ موسیقی ایرانی بازمی‌گردد. این ساز یکی از قدیمی‌ترین سازهای موسیقی ایران محسوب می‌شود و در تاریخ طولانی این ساز با تغییرات و تحولات مختلفی روبرو شده است.
– **دوره‌های باستانی:**
کمانچه به عنوان یک ساز زهی و شبیه به ویولن در نقاط مختلف ایران قدیم به کار می‌رفته است. در نقاط مختلفی از ایران، آثار نقاشی‌های دیواری باستانی و آثار هنری نمایانگر استفاده از کمانچه در موسیقی مراسمات و مراسم‌های دینی و اجتماعی را نشان می‌دهند.
– **دوره اسلامی:**
در دوره اسلامی، کمانچه به عنوان یکی از ابزارهای موسیقی محبوب و مرغوب در ایران شناخته می‌شد. توسعهٔ ساختار و تنظیم کمانچه در این دوره ادامه یافت و ساز به سرعت به یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی تبدیل شد.
– **دوره صفویه:**
در دوران صفویه، اصلاحات و توسعه در موسیقی ایرانی انجام شد و کمانچه نقش مهمی در این تحولات داشت. این دوره معمولاً به عنوان زمان شکوفایی موسیقی ایرانی در نظر گرفته می‌شود.
کمانچه یکی از سازهای اصیل و حیاتی در موسیقی ایران باقی مانده و همچنان در اجراهای مختلف و به عنوان یک نماد فرهنگی و هنری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انواع کمانچه
کمانچه معمولی
کمانچه های معمولی دارای دو مدل “پشت باز” یا اصطلاحاً “کمانچه لری” و “پشت بسته و یا کروی” است که تفاوت این دو مدل در کاسه‌هایشان است.
کمانچه معمولی پشت باز
در ساخت کمانچه معمولی پشت باز از چوب توت استفاده شده است و به صورت یک تکه می‌باشد. نوازندگان از کمانچه‌های پشت باز برای اجرای قطعات محلی مانند لری و کردی استفاده می‌کنند.
کمانچه آلتو
کمانچه آلتو دو و نیم پرده نسبت به کمانچه‌های معمولی صدای بم‌تری دارد.
برای مشاهده انواع کمانچه لطفا کلیک کنید
انواع کمانچه بر اساس مناطق جغرافیایی
کمانچه‌ها در ایران به شکل و ساختارهای مختلفی آمده‌اند. هر نوع کمانچه ممکن است در مناطق و سبک‌های موسیقی مختلف دیده شود. در زیر چند نمونه از انواع کمانچه‌ها آورده شده است:
1. **کمانچهٔ کرمانشاهی:** دارای تعداد سیم‌های بیشتری است که معمولاً به صورت ۵ تا ۷ سیم در نظر گرفته می‌شود. این نوع کمانچه به نظراتی گنبد دار برخوردار است و معمولاً در موسیقی محلی کرمانشاه به کار می‌رود.
2. **کمانچهٔ تهرانی:** این نوع کمانچه دارای چهار سیم است و تنظیم‌های مختلفی دارد. در موسیقی تهران و سبک‌های شهری ایران، از کمانچهٔ تهرانی برای اجراهای متنوع استفاده می‌شود.
3. **کمانچهٔ کردی:** این نوع کمانچه در مناطق کردنشین ایران مشاهده می‌شود. دارای دو تا چهار سیم است و معمولاً در موسیقی محلی کردی به کار می‌رود.
4. **کمانچهٔ گیلکی:** در مناطق گیلان و مازندران از این نوع کمانچه استفاده می‌شود. دارای دو تا چهار سیم است و ممکن است در ساختار و تنظیم متفاوتی نسبت به سایر نوع‌ها باشد.
توجه داشته باشید که این تقسیم بندی تا حدی ساده‌سازی شده است و ممکن است در مناطق مختلف و حتی در دوره‌های زمانی مختلف تغییرات دیگری نیز داشته باشد. هر نوع کمانچه به نحوه‌ای خاص به فرهنگ و موسیقی خاص منطقه‌ای متصل است.